Motiveren werkt niet

We doen er alles aan om anderen in beweging te krijgen… en tóch werkt het vaak maar heel even. Hoe kan dat?

Er is bijna geen managementboek, coachingsgesprek of opvoedsituatie waarin het woord motiveren niet voorbij komt. We willen anderen in beweging krijgen. We proberen onszelf te motiveren om te sporten, gezond te eten of een moeilijk gesprek te voeren. Leidinggevenden zoeken manieren om hun teams gemotiveerd te houden. Ouders zoeken naar de juiste aanpak om hun kinderen te laten leren of hun kamer op te ruimen.

En eerlijk is eerlijk: soms lijkt het te werken. Een beloning, een prikkel van buitenaf, een compliment of een bonus – en iemand komt even in actie. Maar meestal duurt het niet lang. De energie zakt weg, de motivatie verdwijnt, en er is een nieuwe prikkel nodig om de motor weer op gang te krijgen.

Waarom is dat?

Wat motiveren eigenlijk betekent

Motiveren komt van het woord motief. Een motief is een reden om iets te doen. En die reden komt vaak van buitenaf: een beloning, een straf, een aansporing of een verwachting. Motiveren is dus per definitie reactief. Er gebeurt iets buiten jou – en dáárom kom je in actie.

Uit onderzoek blijkt dat dit soort externe prikkels maar kort werken. Denk bijvoorbeeld aan salarisverhogingen. Medewerkers zijn vaak een paar weken of maanden enthousiast, maar daarna is het effect uitgewerkt. Het nieuwe salaris wordt normaal, en de drive neemt weer af. Hetzelfde geldt voor bonussen of extra privileges: het werkt tijdelijk, maar het beklijft niet.

Motiveren is eigenlijk een soort duwen. Zolang jij duwt, beweegt iemand. Maar zodra je stopt, valt alles stil.

De beperkingen van motiveren

Motiveren lijkt aantrekkelijk omdat het vaak snel resultaat oplevert. Een kind dat een sticker krijgt als het zijn huiswerk maakt, gaat dat huiswerk echt wel doen. Een team dat een bonus belooft krijgt, rent net even harder. Maar onder de oppervlakte verandert er niets.

Het gedrag is afhankelijk van de prikkel. Zonder prikkel geen beweging. En dat maakt motiveren op de lange termijn niet duurzaam. Het vraagt om steeds méér prikkels, steeds grotere beloningen, steeds nieuwe manieren om de ander aan te jagen.

En misschien nog wel belangrijker: motiveren neemt de verantwoordelijkheid weg bij de ander. Het legt de bron van actie buiten jezelf neer.

De échte gamechanger: inspireren

Wat wél werkt, is inspireren. Inspireren komt van binnenuit. Het is geen prikkel van buitenaf, maar een verlangen dat in de ander zelf wordt aangewakkerd. Inspiratie zet mensen in beweging omdat ze wíllen, niet omdat ze moeten.

Inspireren betekent letterlijk “inademen” of “inblazen”. Je brengt iets tot leven wat er al is, maar misschien nog niet zichtbaar was. Het is geen duw, maar een vlammetje dat wordt aangestoken.

Iedereen kent dat gevoel: een leraar die jou ooit wist te raken. Niet omdat hij of zij je beloonde of overtuigde, maar omdat er ineens iets in jou zelf aanging. Je voelde een verlangen, een visie, een drive. Dát gevoel is wat mensen in beweging houdt – ook als niemand kijkt.

Waarom inspireren zoveel krachtiger is

Inspireren werkt omdat het aansluit bij de eigen waarden, dromen en verlangens van iemand. Het raakt aan betekenis. En juist dat maakt het duurzaam.

• Het creëert eigenaarschap. Mensen voelen dat zij zélf willen en kiezen.

• Het is intrinsiek. Er is geen externe prikkel nodig; de motivatie komt van binnen.

• Het geeft energie. Wat vanuit inspiratie gebeurt, voelt lichter, vreugdevoller en krachtiger.

• Het houdt stand. Ook als de omstandigheden veranderen, blijft de innerlijke drive aanwezig.

Met inspiratie maak je geen tijdelijke beweging, maar een blijvende verandering.

Als inspireren zó krachtig is… waarom lukt het dan niet altijd?

Toch blijven we hardnekkig vasthouden aan motiveren. Waarom? Omdat het sneller lijkt. Een bonus, een compliment, een deadline – het levert direct resultaat op. Inspireren vraagt meer. Het vraagt aandacht, verbinding, luisteren en geduld.

Het vraagt ook lef. Want inspireren betekent dat je de controle loslaat. Je kunt de ander niet duwen; je kunt alleen het verlangen in hem of haar helpen vinden. Dat maakt inspireren minder maakbaar – maar juist daarom zoveel krachtiger.

Wat er nodig is om te inspireren

Inspireren is geen trucje. Het vraagt om echtheid. Om aanwezigheid. Om een houding van nieuwsgierigheid en vertrouwen.

Wat helpt daarbij?

• Echte verbinding maken, zonder oordeel.

• Goede vragen stellen die verlangens en drijfveren zichtbaar maken.

• Ruimte geven zodat de ander zelf verantwoordelijkheid kan nemen.

• Een perspectief of visie schetsen die raakt en uitnodigt.

Inspireren leren als coach

Bij de Nederlandse Coach Academie (NCA) leiden we mensen op tot coaches die inspireren in plaats van motiveren. Onze studenten leren geen trucjes om mensen in beweging te krijgen, maar ontwikkelen de vaardigheden om een innerlijk vuur aan te wakkeren.

Ze leren hoe ze aanwezig kunnen zijn in verbinding, hoe ze de juiste vragen stellen, en hoe ze een ruimte scheppen waarin cliënten hun eigen antwoorden ontdekken. Dat maakt coaching duurzaam en impactvol.

Wat dit oplevert?

• Cliënten die blijvend in beweging komen, ook zonder jouw duwtje.

• Teams die werken vanuit eigenaarschap en passie.

• Coaches die echt verschil maken in levens – omdat ze niet overtuigen, maar inspireren.

Wil jij dit leren?

In ons basisjaar Professioneel Coach ontdek je hoe jij anderen kunt inspireren om het beste in zichzelf naar boven te halen. Je leert coachen vanuit verbinding, oefent volop in de praktijk en ontwikkelt jouw eigen stijl.

van motivatie naar inspiratie