Workshop Systemisch werken in de coachpraktijk
De methode
Het systemisch werken met (familie)opstellingen dat door Bert Hellinger in Duitsland werd ontwikkeld geniet een steeds grotere belangstelling. Systemisch werken is eigenlijk slechts een 'methode'.
De techniek op zichzelf is niet zo moeilijk aan te leren. Waar het werkelijk op aankomt is de innerlijke houding van de coach/begeleider en een oog voor wat zich, voorbij de opstelling, in de kern van het (familie)systeem afspeelt.
Het doel als coach is dat je een opstellingen op een verantwoorde manier kan begeleiden én de houding en principes van systemisch werk kunt inzetten.
Uitgangspunt
Het uitgangspunt is dat alles met elkaar is verbonden en invloed heeft op elkaar. Net zoals een mens een eenheid is, een systeem, dat uit meerdere delen bestaat (fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel) is het zelf ook weer een deel van een groter geheel. Het is zelf weer deel van een familiesysteem dat weer deel is van een stads-/land- en wereldsysteem.
De cliënt bestaat nooit op zichzelf, maar alleen in de context van zijn/haar omgeving. Deze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een mens kan dan ook niet volledig begrepen worden door alleen maar naar een gedeelte van dat geheel te kijken. Zodra je dit door krijgt komt er een steeds dieper besef van hoe jouw cliënt met al zijn problemen ingebonden is in zijn/haar familie en wijdere achtergrond.
Het veld
We communiceren op heel veel verschillende niveaus met elkaar. Zowel heel bewust, via woorden als minder bewust, op een non-verbale manier, zoals bijvoorbeeld lichaamstaal en intonatie. Behalve deze vormen van communicatie is er ook een vorm van communicatie die we nauwelijks kennen, maar een enorme impact heeft op ons leven.
Een voorbeeld hiervan is terug te vinden in de natuur. Kijk maar eens hoe een school vissen of een zwerm vogels lijken te handelen als één geheel zonder dit met elkaar, op de bekende manieren, te communiceren. We noemen dit ook wel intuïtie. Ieder mens is verbonden en communiceert onbewust met een onzichtbaar veld van informatie. Dit veld wordt ook wel het morfische veld (Rupert Sheldrake) of het collectieve onbewuste (Jung) genoemd. De wetenschap staat nog maar aan het begin van het onderzoek hierna, maar met name in de kwantumdynamica zijn al enkele opvallende resultaten geboekt.
Afstemmen
Bij Systemisch werken maak je gebruik van dit informatie veld. Opstellingen doe je meestal in een groep, maar kan ook in een coaching sessie worden toegepast. In een groep werk je met andere mensen, representanten. In een coaching sessie met voorwerpen of papiertjes.
Zodra het (familie) systeem wordt opgesteld gebeurt er iets opmerkelijks; er wordt afgestemd op het veld die de informatie bevat van het (familie)systeem van de client. Je zou het ook kunnen vergelijken met een radio. Zodra je aan de knop draait kun je afstemmen op heel veel verschillende zenders. Zo kunnen wij ook afstemmen op heel veel verschillende soorten informatiesystemen. Dit lijkt voor sommigen nogal zweverig, omdat het niet zichtbaar is. De uitwerking echter is wel direct zichtbaar. Net zoals je de wind niet kunt zien, maar wel het effect ervan.
(Ver)storingen in het systeem
Vaak ontstaan er in verschillende generaties allerlei patronen in een familiesysteem in reactie op een ingrijpende gebeurtenis. Dit noemt Hellinger een ‘dynamiek’. Zo’n dynamiek kan generaties lang doorgaan. Een besef van hoe dynamieken ontstaan en waar ze inzicht in kunnen geven is een belangrijke schakel in het systemisch werken.
Dynamieken zijn te herkennen aan problemen (persoonlijke problemen, relatieproblemen en levensvragen) die cliënten al langer bezig houden, waar ze misschien al van alles aan hebben proberen te doen, maar waar ze op een of andere manier niet heel veel verder mee komen. Vaak ligt de wortel van zo’n dynamiek niet bij de cliënt zelf, maar bij iemand anders in het systeem.
Gewone coaching heeft geen (langdurig) effect als het gaat om storingen in het systeem. De wortel van het probleem ligt ergens anders. Een opstelling helpt om die dynamiek te zien. Het boort het potentieel aan van wat er mogelijk is en wat wil stromen. Opstellingen kunnen veel inzichten geven en alleen dat al wordt als helend ervaren.